محدود کردن لینک دانلود مستقیم فایل ها با PHP و htaccess

همان طور که می دانیم، لینک دانلود یک فایل در وب به طور کلی به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می شود، منظور از لینک های مستقیم مواردی هستند که عموما به فرمت فایل مورد نظر (به فرض zip.) ختم شده و با کلیک بر روی آنها یا وارد کردن آدرس در مرورگر، بلافاصله برای دانلود ارائه می شوند، قاعدتا تعریف و استفاده از این نوع لینک ها خیلی سخت و پیچیده نیست، اما مشکل اکثر مدیران سایت های مختلف که عمدتا نیاز به محدود کردن دانلود فایل ها یا دانلود با پرداخت هزینه و… دارند، ایجاد و مدیریت نوع دوم از لینک ها یعنی لینک های دانلود غیر مستقیم است، در این حالت کاربر با وارد کردن آدرس لینک در مرورگر (در پس زمینه و در سرور) به صفحه دیگری ارجاع داده شده و به طور مثال ابتدا وضعیت عضویت یا پرداخت هزینه دانلود لینک بررسی و سپس مجوز دسترسی (یا عدم دسترسی) به او داده می شود، از این رو در این مطلب قصد داریم نحوه انجام این کار را با استفاده از PHP و htaccess آموزش دهیم، به این امید که مفید واقع شود.

دستور htaccess برای جلوگیری از دانلود مستقیم

اگر با فایل htaccess. آشنا باشید، می دانید که با استفاده از آن می توان تنظیمات متفاوتی در سرورهای لینوکس و ویندوز (در صورت پیکره بندی مناسب) اعمال کرد که یکی از این تنظیمات، بررسی لینک درخواستی و محدود کردن حالت دانلود مستقیم آن است، در این شیوه در مرحله اول دستوری در htaccess، با استفاده از الگوی عبارات با قاعده فرمت فایل درخواستی را بررسی کرده، اگر فرمت مورد نظر جزء مواردی باشد که نمی خواهیم به صورت مستقیم دریافت شوند، آن را به صورت پارامتر به یک فایل PHP ارسال می کنیم (این کار در سرور و بدون اطلاع کاربر انجام می شود)، به نمونه زیر توجه کنید.

RewriteEngine on
RewriteRule ^file/([^/]+)(\.zip|\.pdf|\.jpg)$ /limit-direct-access/file/download.php?file=$1$2 [NC,L]

در این مثال ساده، در ریشه یا همان root سایت دایرکتوری با نام فرضی limit-direct-access ساخته ایم که درون آن یک فایل htaccess. با دستورات بالا قرار دارد، همچنین یک فولدر با نام file که درون آن فایل download.php به همراه سایر فایل های آماده برای دانلود جای گرفته اند (با دقت به قسمت دوم دستور RewriteRule، درک ترتیب قرار گرفتن فولدرها ساده می شود)، لذا در حالت عادی کاربر برای دانلود فایل فرضی test.zip از دایرکتوری file باید نمونه لینک زیر را از سرور درخواست کند:

http://localhost/limit-direct-access/file/test.zip

اما با توجه به دستور RewriteRule نوشته شده، کاربر بدون اینکه متوجه شود، لینک زیر را از سرور درخواست خواهد کرد:

http://localhost/limit-direct-access/file/download.php?file=test.zip

در واقع لینک اصلی برای سرور مفهوم لینک Rewrite شده را دارد.

بررسی مجوزها و ارسال فایل برای دانلود با PHP

قسمت اول کار که تغییر مسیر لینک کاربر از حالت مستقیم به غیر مستقیم بود به درستی انجام شد! حال نوبت PHP است که کار بررسی مجوزهای ورود، پرداخت و… را انجام دهد و در صورتی که شرایط باب طبع ما باشد، فایل را به مرورگر جهت دانلود ارسال کند، به نمونه زیر توجه کنید.

<?php
@$file_name = $_GET['file'];
//echo $file_name;

//بررسی مجوزهای کاربر
//تعیین نحوه بررسی مجوزها با توجه به برنامه و هدف شما می تواند متفاوت باشد، به طور مثال ممکن است هنگامی که کاربر مبلغ لینک را پرداخت کرده و تراکنش موفقیت آمیز باشد، ضمن نگهداری اطلاعات در دیتابیس جهت استفاده های بعدی، یک سشن آی دی تنظیم کنید، اکنون در هنگام دانلود می توان آن سشن آی دی را بررسی کرد و اگر تنظیم شده باشد، اجازه دسترسی به کاربر داد، یا برای کاربران وارد شده به سایت از همین شیوه می توان استفاده نمود.
$user_access = TRUE;

//کاربر مجاز به دانلود است
if($user_access == TRUE){
    //تابع برای بدست آوردن پسوند فایل
    function getExtension($file){
        preg_match('/\.[^\.]+$/i', $file, $ext);
        return $ext[0];
    }
    
    //نوع فایل    
    $file_type = NULL;
    switch(getExtension($file_name)){
        case 'zip':
        $file_type = 'application/zip';
        break;
        case 'pdf':
        $file_type = 'application/pdf';
        break;
        case 'jpg':
        $file_type = 'image/jpeg';
        break;                
    }
    
    //ارسال فایل به مرورگر برای دانلود
    ob_start();
    header('Content-Description: File Transfer');
    //header('Content-Type: application/octet-stream');    
    header('Content-Type: '.$file_type);
    header('Content-Disposition: attachment; filename='.$file_name);
    header('Content-Transfer-Encoding: binary');
    header('Expires: 0');
    header('Cache-Control: must-revalidate, post-check=0, pre-check=0');
    header('Pragma: public');
    header('Content-Length: '.filesize("$file_name"));
    ob_clean();
    flush();
    readfile("$file_name");
    exit;
}
?>
<!doctype html>
<html>
<head>
<meta charset="utf-8">
<title>بیست اسکریپت | محدود کردن دسترسی مستقیم به لینک دانلود</title>
<!-- https://www.20script.ir -->
</head>
<body>
<?php
//کاربر مجاز به دانلود نیست
if($user_access == FALSE){
    echo 'Error!';    
}
?>
</body>
</html>

این دستور به صورت کلی است و برای اکثر فایل ها کاربرد دارد، هم می توانید به صورت اختصاصی نوع MIME فایل ها را با تابع getExtension و دستور switch مشخص کنید (این کار در نمونه کد آموزش حاضر انجام شده است).
نکته: MIME یک استاندارد تعریف شده در وب برای تعیین فایل های مختلف از نظر نوع است که می توانید لیستی از آنها را در لینک زیر مشاهده کنید.

• دستورات header که در ادامه تنظیم شده اند برای ارسال صحیح فایل به مرورگر و رعایت استانداردهای HTTP لازم هستند.
• تابع ob_clean و flush برای مدیریت بهتر نقل و انتقال اطلاعات و پاک کردن موارد اضافی از سرور است (ضروری نیست).
• در نهایت نیز تابع readfile فایل مورد نظر را به مرورگر ارسال کرده و دستور exit باعث پایان اجرای کدها می شود.

نکته 1: در صورتی که مقدار متغیر user_access برابر FALSE باشد، بخش دوم دستورات اجرا شده و پیغام Error نمایش داده می شود.
نکته 2: دقت کنید که به دلیل استفاده شدن از توابع header در کد، نباید قبل از اجرای این توابع هیچ نوع خروجی به مرورگر ارسال شود، این خروجی می تواند شامل BOM یا Byte Order Mark نیز شود، لذا باید مطمئن شوید که فایل PHP شما بدون BOM است که بدین منظور می توانید از برنامه Adobe Dreamweaver یا ++Notepad استفاده کرده و BOM را با ذخیره مجدد فایل حذف کنید (در نرم افزار ++Notepad باید از منوی Encoding و امکان Convert to UTF-8 without BOM استفاده کنید).